De gemeente Alken
Welkom in Limburg!
Algemene omschrijving
Alken is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Limburg en behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Borgloon. De gemeente ligt net ten zuiden van de provinciehoofdstad Hasselt. Alken telt ruim 11.000 inwoners, die Alkenaars worden genoemd. Haar patroonheilige is Sint Aldegonde.
De gemeente heeft geen deelgemeentes. Naast Alken-Centrum liggen op het grondgebied wel nog twee andere kernen, Sint-Joris en Terkoest. Alken-Centrum ligt in het oosten van de gemeente, tegen Hasselt en Wellen. De parochie is gewijd aan Sint-Aldegondis; het is de oudste parochie van Alken. Het gemeentehuis, het OCMW, de meeste winkels en instellingen zijn hier gelegen.
Luchtfoto van Alken-Centrum.
Sint-Joris ligt in het zuiden van Alken, tegen Sint-Truiden en Nieuwerkerken. De parochie is gewijd aan patroonheilige Sint-Joris, wel bekend van het verhaal van Sint-Joris en de draak. Terkoest ligt in het noordwesten van de gemeente, tegen Hasselt en Nieuwerkerken. De naam Terkoest is afkomstig van een oud woord voor moerassig gebied. Een vierde kern groeide rond het station van Alken, al is deze stationsbuurt niet tot een volwaardig dorp ontwikkeld. Het station werd een tijdje gesloten. Het plaatselijk schooltje sloot door een tekort aan leerlingen.
Geschiedenis
In Alken werden veel archeologische resten gevonden. Alken was in de middeleeuwen een Luikse enclave binnen het graafschap Loon. In 1066 schonk de Luikse bisschop het patronaatsrecht van de Sint-Aldegondiskerk aan het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Hoei. In 1789 koos het gemeentebestuur de kant van de revolutionairen tegen de prins-bisschop. Alken is een bekende naam in het brouwerijwezen.
Bezienswaardigheden
Alken is vooral bekend door zijn brouwerij en het bier Cristal Alken dat er gebrouwen wordt, maar ook door zijn vele kastelen, kerken, kapelletjes (onder andere de beschermde Sint-Joriskapel) en watermolens. Op recreatief vlak kan men zich uitleven in het recreatiepark "De Alk" tussen de Grote en de Kleine Herk, men kan wandelen in de Mombeek vallei en fietsroutes volgen.
De brouwerij van Alken waar het bekende Cristal Alken gebrouwen wordt.
Alken bezit vijf historische kastelen, waarvan het classicistisch kasteel Dompas (18e eeuw), de Geuzentempel en het kasteel Rodenpoel, met stallingen uit 1697, de belangrijkste zijn. Tal van benamingen duiden op de aanwezigheid van motheuvels. De laat-gotische Sint-Aldegondiskerk (16e-17e eeuw) heeft een toren uit de 14e eeuw. Op de Herk liggen drie watermolens: de Dorpsmolen (1653), de Ter Koest-molen (1775) en de Groenmolen (1775).
De gotische Sint-Aldegondiskerk in het centrum van Alken is een kruiskerk met drie beuken, drie portalen, een voorstaande westertoren en een veelhoekige koorbasis met een noordelijk zijkoor. De vroeggotische toren dateert van 1385, de steunberen van 1880. Het schip dat van omstreeks 1600 dateert, vertoont Brabantse invloed in de zijbeuken. Architect Jaminé vergrootte het schip in 1898 met een neogotische sacristie, een doopkapel en een Onze-Lieve-Vrouwekapel. De hoofd- en zijaltaren van witte steen, de retabels en de eiken preekstoel zijn van omstreeks 1900. Een credenstafel is rococo van omstreeks 1765, een andere laatclassicistisch van 1800-1850. De twee arduinen doopvonten uit de 12e eeuw, één met vier maskers en één met inscriptiest, worden als wijwatervat gebruikt. Van de 16e-19e-eeuwse beelden zijn noemenswaardig: een calvariegroep van omstreeks 1500, een 16e-eeuwse Sint-Rochus, een 17e-eeuwse Sint-Sebastiaan, een neogotische Onze-Lieve-Vrouw en een stenen Sint-Aldegondis uit de 20e eeuw. De kerkschat omvat 17e-19e-eeuws liturgisch zilverwerk en 15e- en 16e-eeuwse boeken. In het portaal onder de toren staan grafstenen uit de 16e, 17e en 18e eeuw. Naast het kerkhof staat een Sint-Aldegondiskapel van 1934. Het gemeentehuis dateert van 1905.
Ten westen van het dorpscentrum, op Hemelsveld, bouwde architect Isidoor Lavigne van Hasselt in 1958-1961 de modern-gotische Sint-Joriskerk. Deze kruiskerk heeft een brede middenbeuk en smalle zijbeuken, een breed rechthoekig koor en een vrijstaande klokkentoren aan de zuidkant. Een beeld boven de westelijke ingang van de kerk stelt taferelen uit het leven van Sint-Joris voor. Het meubilair dateert van omstreeks 1961: altaren van zwart marmer met metaalversiering en gekleurde tegeltjes, een marmeren ambo en een doopvont van witte steen van Genkenaar Raf Mailleux, met de voorstelling Paradijsstromen, Doop van Jezus en Opwekking van Lazarus. Het Onze-Lieve-Vrouwebeeld en het Heilig Hartbeeld van omstreeks 1961 zijn van witte steen. Omstreeks 1961 creëerde Vonck glasramen met onder meer allegorische voorstellingen van het doopsel.
De classicistische Sint-Joriskapel dateert uit 1712 en werd sinds 1980 beschermd als monument en dorpszicht.
De bakstenen Sint-Joriskapel van 1712, in de Hemelveldstraat, is een classicistische zaalkapel met een halfronde koorapsis en een dakruiter. Sinds 1980 is de kapel met de beboomde omgeving als monument en dorpsgezicht beschermd. De communiebank is laat-17e-eeuws. Op het 17e-eeuwse lederen antipendium is een Sint-Joris geschilderd. Op het portiekaltaar van 1700-1750 staat een 17e-eeuws Sint-Jorisbeeld. De beelden Sint-Amand en Sint-Corneel zijn vroeg 16e-eeuw, de calvariegroep is samengesteld uit een 15e-eeuwse Onze-Lieve-Vrouw en Johannes, en een afgeloogd 16e-eeuws kruisbeeld. De geklede Maria dateert uit de 18e eeuw. Het vroeg-19e-eeuwse paneel, Sint-Joris bevecht de Draak, is een altaarstuk. Negen zilveren ex votos dateren uit de 18e en de 19e eeuw.
Ten noordwesten van het dorp, in de wijk Terkoest, bij de grens met Hasselt, staat sinds 1960 de moderne tweebeukige Onbevlekte Ontvangeniskerk. De architect van deze kerk was Gustaaf Daniëls van Maaseik. P. Mattoo ontwierp de grote wandtapijten met oud- en nieuwtestamentische voorstellingen. De kruisweg van keramieken tegels komt uit het atelier van Leo Pringels in Stevoort. Rie Coëme van Sint-Truiden ontwierp de moderne glasramen van 1960. Het tabernakel, het processiekruis en de zes kandelaars van omstreeks 1960 zijn creaties van Willy Ceyssens van Hechtel.
De Geuzentempel aan kasteel d'Erckenteel te Terkoest, Alken.
In Alken staan verschillende kastelen. Bij het Maaslandse Rodenpoelkasteel van omstreeks 1765 staat een hoeve van 1697. Het overwegend laat-18e-eeuwse classicistische kasteel d'Erckenteel heeft 19e-eeuwse vensters. Aan het kasteel staat een 'Geuzentempel', en staat het landhuis Groot-Peeteren van 1896-1898.
Veldkapellen en Haspengouwse boerderijen in vakwerkbouw en andere stijlen onderstrepen het landelijke karakter van Alken. Op de Herk staan drie watermolens. Ze worden vermeld in 1380 en tijdens de visitaties van 1630-1756. De Nieuwe molen in de Molenstraat dateert van voor 1566. Het is een onderslagmolen die maalvaardig is. De Groenmolen van 1775 in de Meerdegatstraat is ook een onderslagmolen. Hij werd in 1943-1944 gerestaureerd. De Dorpsmolen in de Koutermansstraat is een turbinemolen.
Alken heeft bewegwijzerde wandelroutes. Het recreatiepark Alk biedt 10 ha ontspanning. Het Heemkundig en Ambachtelijk Museum is ondergebracht in een hoeve in de Alkerstraat 932. Het toont oude huishoudelijke gebruiksvoorwerpen, landbouw- en ambachtelijke werktuigen. Het museum is elke tweede zondag van maart tot november open.
Dit moet je gezien hebben
