De gemeente Lummen
Welkom in Limburg!
Algemene omschrijving
Lummen is een gemeente in de provincie Limburg in België. De gemeente telt ruim 14.000 inwoners en behoort tot het gerechtelijk kanton Hasselt en kieskanton Herk-de-Stad. Lummen is vooral bekend vanwege het knooppunt tussen de autosnelwegen Antwerpen-Hasselt-Luik (E 313) en Leuven-Genk-Aken (E 314). Dit zogenaamde klaverblad wordt momenteel verbouwd tot een moderne en conflictvrije verkeersturbine.
Door haar ligging aan zowel de E 313 als de E 314 en het Albertkanaal is Lummen een economische groeipool. Lummen telt vier industriezones: Zolder-Lummen, Lummen-Gestel, Lindekensveld en Genenbos-Kolenhaven. De totale oppervlakte aan bedrijventerreinen bedraagt 147,2 ha. Lummen behoort tot het Economisch Netwerk Albertkanaal. In het kader hiervan worden de regionale bedrijventerreinen van Lummen rechtstreeks met de E 313 verbonden en wordt ook het klaverblad vernieuwd. Het knooppunt wordt hierdoor veiliger. De aanpassing is bedoeld om meer bedrijven naar Lummen en Limburg te trekken.
Lummen ligt op het kruispunt van diverse streken: geografisch heeft Lummen kenmerken van het Hageland, Haspengouw en voornamelijk de Kempen. De gemeente ontstond uit een fusie van de deelgemeenten Lummen, Meldert en Linkhout. Daarnaast zijn er nog tal van gehuchten: Geneiken, Genenbos, Gestel, Goeslaar, Groenlaren, Laren, Mellaer, Molem, Oostereinde, Rekhoven, Schalbroek en Thiewinkel.
De aangrenzende gemeenten zijn Diest en Beringen in het noorden, Halen in het westen, Herk-de-Stad in het zuiden, Heusden-Zolder in het oosten en Hasselt in het zuidoosten. Doorheen de gemeente Lummen stroomt de rivier de Demer en de Mangelbeek.
Het klaverblad te Lummen zoals het er momenteel uitziet en met aanduiding van de nog aan te leggen nieuwe wegen die van het klaverblad een verkeersturbine zullen maken.
Geschiedenis
Linkhout maakte tot aan de Franse Revolutie deel uit van de baronie Lummen, samen met Koersel, Schulen en Stokrooie. De baronie Lummen stond tot in 1331 onder Loonse heerschappij. Het vroegere gemeentewapen van Linkhout is dat van het geslacht van Arensberg. Linkhout werd in 1178 als parochie gesticht. Ze behoorde toe aan de abdij van Sint-Truiden. De eerste kerk stond in het Schulensbroek en behoorde aan Donk en Linkhout. Wegens overstromingen werd later noodgedwongen een kerk gebouwd in het midden van het dorp. Prehistorische vondsten werden gedaan op de grens van Zelem, op Kampbergen en bij de uitbaggering van het Schulensbroek.
Archeologische vondsten wijzen op bewoning te Lummen voor de Romeinse bezetting. De eerste geschreven teksten van het begin van de 8e eeuw bewijzen menselijke aanwezigheid. De eerste perkamenten die over de heerlijkheid Lummen spreken, dateren uit het begin van de 13e eeuw.
In 1361 wordt voor het eerst van de heerlijkheid Meldert gesproken: een Loonse heerlijkheid met uitgestrekte goederen in Meldert en rechten op de inwoners van Meldert. Volgens een charter van 1146 schonk gravin Oda, vrouw van graaf Otto van Duras, Meldert aan de abdij van Sint-Truiden.
Bezienswaardigheden Linkhout
Rond 1846 werd de Sint-Trudokerk gebouwd, waaraan in 1904 en 1938 verbouwingen uitgevoerd werden. Het is een bakstenen gebouw waarin arduin verwerkt is. In het koor zitten glasramen van omstreeks 1905, creaties van Brusselaar F. Crickx. In de kerk staan 18e-eeuwse beelden van Sint-Brigitta, Sint-Barbara, Sint-Philomena, Onze-Lieve-Vrouw, Sint-Antonius van Padua, Sint-Pieter, Sint-Jozef, Christus aan het Kruis en een 17e-eeuwse Sint-Trudo. Het voornaamste beeld is dat van Sint-Lucia. Het beeld is 90 cm groot en houdt een boek vast. Het is geloogde polychromie, en werd rond 1530 vervaardigd door de 'meester van Oostham'. Op een classicistische biechtstoel uit de 18e eeuw staat Eva afgebeeld, op een andere Adam. Het orgel is beschermd. Het voormalige gemeentehuis van 1955 was een ontwerp van architect E. Droogmans van Kermt.
De bakstenen Sint-Jozefkapel dateert van 1850-1900. Naast de kerk staat het borstbeeld van sportman Rik Clerckx, onthuld in 1991.
Het Schulensmeer te Linkhout in de winter.
Het Schulensmeer is een natuurgebied van 400 ha rond Vlaanderens grootste waterplas van 95 ha. Schulensbroek, Vlaanderens eerste wachtbekken, ligt stroomopwaarts Diest. Het Schulensmeer is ook het grootste openbaar viswater, het Schulensbroek is een van de rijkste vogelgebieden van België met een boeiende flora. Het meer is 2,8 km lang, 180 m breed en 7 à 8 m diep. In Linkhout staat een gedenkkapel ter nagedachtenis van de bemanningsleden van de Royal Air Force die hier in 1945 omkwamen. Deze kapel werd in 1983 ingewijd.
Bezienswaardigheden Lummen
Het oudste deel van het gemeentehuis te Lummen dateert uit 1899.
Het gemeentehuis werd gebouwd in eclectische stijl met neogotische en neo-Maaslandse renaissancetrekken. Het oudste deel werd voltooid in 1899. Het verruimde en gerenoveerde gemeentehuis is van baksteen met ornamenten van blauwe steen. Het is in gebruik sinds 1992. In de voorgevel van het gemeentehuis zit een gedenksteen van het 36e en 38e linieregiment van de Tweede Wereldoorlog. Het wapenschild van Lummen op het nieuwe gemeentehuis bevat elementen uit dat van het vroegere Lummen en dat van Meldert. Voor het gemeentehuis staat sinds 1922 het monument der gesneuvelden van architect A. Minner. Op het gemeenteplein draagt de kiosk het bouwjaar 1887 en de initialen van burgemeester Henri Van Willigen en zijn vrouw Marie Glavany. De kiosk werd voor het laatst gerestaureerd in 1985. Naast het gemeenteplein in een parkje aan de Dorpsstraat werd in 1991 het borstbeeld van kunstschilder Charles Wellens onthuld. Het ontwerp was van Luc Verlet.
Architect Herman Jaminé ontwierp de neoromaanse Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk van 1870-1871 aan de Kerkstraat. De toren is van 1877. De 12e-eeuwse romaanse doopvont is versierd met bladeren, windgod en twee ineengestrengelde monsters. Tussen de tekeningen zitten vier hoekmaskers. De glasramen zijn van 1911 en 1913. De biechtstoel van 1694 komt waarschijnlijk uit Diest. De stralenmonstrans is van 1714. Op de koorlezenaar pronkt een geelkoperen arend van 1875. Een zekere Herreyns schilderde Emmaüsgangers. Het gepolychromeerde eiken Sint-Apolloniabeeld dateert uit de 15e eeuw, een gepolychromeerde piëta uit de 16e eeuw, Sint-Barbara uit de 17e eeuw. De toren en de voorgevel van de kerk werden in 1993 hersteld. De kerk bezit een beschermd orgel. Naast de kerk staat de oude grafkapel van de familie Van Willigen, die van art nouveau naar art deco overgaat. In de voorgevel van de art-decopastorie van 1928, aan de Kerkstraat, liet pastoor Winters zijn naam vereeuwigen.
De gemeente Lummen telt op dit ogenblik nog vier bewoonde kastelen.
Het domein Hamel werd al vermeld in de 14e eeuw.
Het domein Hamel omvat 42 ha. Het ligt op de rechteroever van de Mangelbeek en aan de voet van de Willekensberg. In de 14e en 15e eeuw wordt het domein al vermeld. In de 17e eeuw wierp men op dit domein een schans op, waarvan de omtrekken nog zichtbaar zijn. In de 18e eeuw bouwde de familie Zerezo de Tejada de boerderij, het koetshuis en het bakhuis in Normandische stijl. In de 19e eeuw herbouwde de familie Van Willigen het kasteel, dat in 1947 wegens oorlogsschade afgebroken werd. De familie de Moffarts vormde de voormalige boerderij om tot een kasteel in neo-Lodewijk XVI-stijl. De balustrade van het kasteel van Willigen werd hergebruikt. In de kelder bevindt zich een authentieke ijzerzandstenen waterput. Architect Gindra legde in 1860 de Engelse tuinen aan (hij deed hetzelfde in Beloeil). Rond de eeuwwisseling breidden tuinarchitect Keilig en tuinman Leopold Hermans de aanleg uit. De cenotaaf van de tuinman bevindt zich in het park naast een vijver. Het domein heeft een enorme variatie aan planten. Onder een heuvel bevindt zich een ijskelder van 7 m diep en 5 m breed. De bronzen zonnewijzer op arduinen voet met leien plaat dateert waarschijnlijk van 1789. Op de plaat staat: 'Sais tu, a quai que je sers? - Marquer le temps, que tu perd! 1812'. De twee familieschilden en de wapenspreuk Labor omnia vincit ontbreken niet.
Kasteel de Burg werd al vermeld in het begin van de 13e eeuw.
Het kasteel de Burg is ouder dan 1203. In 1350 werd deze heerlijkheid eigendom van de familie Van der Marck. Het kasteel werd in 1485 totaal verwoest. Opmeting toont aan dat het in 1686 een waterburcht was met verspreide dienstgebouwen. In 1725-1744 bouwde men het kasteel in renaissancestijl om. De bekendste eigenaar is watergeus Willem II. Omstreeks 1837 kocht de familie Briers de Lumey het kasteel en ze bewoont het nog steeds. Georges Virres, alias Henri Joseph Hubert Marie Briers de Lumey, heimatschrijver en burgemeester, overleed hier in 1947. Op de Demer, aan de Schulensebaan, ligt de voormalige watermolen de Grote Molen. Hij was afhankelijk van het kasteel van Loye. Sinds 1956 is hij buiten werking. Het woonhuis dateert van 1700-1750 met oude reminiscenties. De bedrijfsgebouwen zijn 19e-eeuws. Achter deze gebouwen bevond zich het pakhuis dat monniken in 1250-1300 bouwden. De Kleine Molen, een beschermd monument, dat uit het midden van de 18e eeuw dateert, staat op de Slangenbeek, die onder een hoge poort door stroomt. In de onmiddellijke nabijheid lag een leprozenhuis.
Thiewinkel is een van de grootste gehuchten van Lummen; het wordt voor het eerst vermeld in 1381.
Kasteel Loye heeft delen die dateren uit 1429.
Aan de rechteroever van de Demer staat het kasteel Loye van 1429. Het vertoont renaissancetrekken en tekenen van verbouwing in de 15e, 16e en 18e eeuw. Opmerkelijk is de toegangsbrug met twee staande leeuwen. Prachtig zijn de over meer de 50 ha uitgestrekte parken met wandelwegen. Lanen met rododendrons komen uit op het kapelletje De Ster.
Kasteel Lagendal wordt ook Kasteel Sint-Paul genoemd en dateert van omstreeks 1800.
Op het grondgebied van Thiewinkel bevindt zich ook het kasteel Sint-Paul of Lagendal, dat van omstreeks 1800 dateert. De dreef werd in het begin van de 19e eeuw aangelegd. Sint-Paul is een landelijk kasteel in een mooi kader van een 9 ha groot park, dat in 1969 als restaurant opgengesteld werd.
De parochiezaal dateert van 1950, de Sint-Jan de Doperkerk van 1953-1954. De kerk bezit een 18e-eeuwse zilveren kelk. De intreebel en de godslamp van koper zijn het werk van edelsmid Paul Lateur, zoon van Stijn Streuvels. Het koor, de preekstoel, de communiebank en het altaar bevatten zwarte en grijze marmer. De Sint-Lambrechtsklok is van 1830, de Sint-Jansklok van 1957, de Mariaklok van 1956.
De Sint-Lambrechtskerk van Gestel dateert van 1951-1952. In het gehucht Gestel en in het gehucht Rekhoven ligt een industriegebied. De voornaamste bezienswaardigheden van de Sint-Rochuskerk van 1960-1961 in het gehucht Geneiken zijn een marmeren kooraltaar, een kruisweg, een godslamp en een doopvont. De Rochusklok weegt 750 kg, de klok Amandina weegt 400 kg. Genebos werd in 1842 als parochie gesticht. De Willekensberg biedt een prachtig panorama op de Demervallei en is met zijn 60 m het hoogste punt van Lummen.
De Kapel van de Beukeboom dateert uit 1640 en is samen met de boomrijke omgeving een beschermd monument.
Op de top bevindt zich de beschermde kapel Onze-Lieve-Vrouw van de Beukeboom van 1640. Kapel en boomrijke omgeving zijn sinds 1951 beschermd als monument en landschap. Deze eenbeukige bakstenen kapel werd in 1640-1641 gebouwd. In 1650 werd er een kluizenaarskamer in gebouwd. In 1742 een voorportaal. Een tweede kluizenaarskamer volgde in 1778. De grootste kerkschat is het albasten beeldje Onze-Lieve-Vrouw met Kind van omstreeks 1425, afkomstig uit een Engels atelier. Verder bezit deze kapel een fraai interieur met doksaal, biechtstoel, gekleurde glasramen, en een blauw en wit betegelde vloer. Boven het zadeldak prijkt een rank torentje met een klokje. Na de restauratie werd de kapel op 29 mei 2003 plechtig heropend.
De duizendjarige eik te Lummen heeft een stamomtrek van 6,2 meter.
Het domein De 1000-jarige eik ligt halfweg de dorpskern van Lummen en die van Meldert op Mellaer, aan de rand van de Willekensberg en de brede vallei van de Zwarte Beek. De omliggende velden kregen de naam het Verbrand. In dit parkje staat niet alleen de dikke of duizendjarige eik met een stamomtrek van 6,2 m en een hoogte van 24 m. Ook de 'jonge eik' van circa 350 jaar is er te bezichtigen. De bomen en het landschap werden in 1940 beschermd.
De Sint-Annakapel is een beschermde kapel die dateert uit 1748-1755.
In hetzelfde gehucht Mellaer staat de Sint-Annakapel. Het voorportaal van de kapel dateert van 1748-1755 en werd gebouwd op aanvraag van de schuttersgilde. Sinds 1951 zijn kapel en omgeving beschermd. In het interieur staan een portiekaltaar en een communiebank van het begin van de 18e eeuw. In de kapel hangt een geschilderde triptiek Calvariegroep. De kapel is blauw en wit geschilderd. Zij werd in 1988 gerestaureerd. Opvallend is de schrijfwijze van de n's in de naam van de kapel.
Het graf van de gestigmatiseerde Rosalie Put op de Lummense begraafplaats kreeg een nieuwe steen. In het domein Vreebosch richting Laren ligt het MPI Sint-Ferdinand. Het heet Sint-Ferdinand ter nagedachtenis van Ferdinand Goupy de Quabeck. Het is eigendom van de broeders van liefde en heeft een prachtig park met een kloosterkerkhof. De watertoren is 36,7 m hoog.
Bezienswaardigheden Meldert
De Sint-Willibrorduskerk van Meldert dateert van 1365. Op 7 juli 2006 sloeg echter het noodlot toe...
De Sint-Willibrorduskerk dateert van 1365. De kerk was een kwartkapel. Data op de toren verwezen naar herstellingswerkzaamheden. De bouw van de toren begon in 1666. Het kruis werd in 1715 geplaatst. Het koor heeft een regelmatige vorm. De vensters zijn gotisch en in het dwarsschip zitten twee grote romaanse vensters. De zijbeuken van 1677-1683 en het gewelf, dat het jaartal 1788 draagt, zijn ook romaans. Het laatgotische koor en een deel van het transept van 1625, het laatgotische schip van 1625 en de toren zijn sinds 1951 beschermd. In 1668 en 1880 kreeg de kerk een reparatiebeurt. De sacristieën werden in 1867 hersteld. Het portaal, de doodskapel en de doopkapel van 1859 liggen aan de noord- en zuidzijde van de toren. De 12e-13e-eeuwse fundering en de basis van de kerk zijn tot op 1 m van Diesterse zandsteen. De verdere opbouw gebeurde met plaatselijk gebakken kleine formaatstenen van Maaslandse vorm. De dakbedekking is van natuurklei. In 1960 werden veel beelden uit de kerk verwijderd. De gekleurde glasramen van 1909 werden hersteld en gereinigd. De meeste zijn giften van parochianen. Het middelste venster van het koor draagt linksonder het wapen van Arrazola de Onate, dat later het gemeentewapen van Meldert werd. Het orgel zou van 1864 dateren. Het tabernakel is een gift van de parochianen na de Eerste Wereldoorlog. De kleine klok hangt hier sinds 1721, de grote klok sinds 1956. De twee laat-17e-eeuwse portiekzijaltaren zijn in renaissancestijl. Het eiken koorgestoelte van 1869 werd in 1968 in neo-rococo verbouwd. De doopvont dateert van 1783. De kerk bezit een kelk van 1685 en een van 1700. De grafstenen van Nicolaas de Voordt, Heer van Meldert, en zijn vrouw Eva Sibylle Theresia de Puytlinck dateren van 1690. Er staan alliantiewapens en kwartieren op afgebeeld. Sinds 1973 is de kerk als geheel beschermd en werd ze gerestaureerd.
Op de plek waar de ingestorte kerktoren van Meldert stond, vindt nu een archeologisch onderzoek plaats.
Op vrijdag 7 juli 2006 omstreeks 12.45 uur stortte de toren en een deel van het schip van de Sint-Willibrorduskerk in. Dit gebeurde tijdens de stabiliteitswerkzaamheden bij de restauratie van de toren. Sinds 1995 was de toren langzaam aan het verschuiven. Niemand raakte gewond. Waarschijnlijk zal de kerk herbouwd worden.
De Sint-Willibrorduskapel dateert van 1349 en was een vrijgoed. De kapel werd in 1780 volledig gerestaureerd door pastoor Klugman.
De Sint-Rochuskapel dateert van 1741 en is opgericht naar aanleiding van een pestepidemie. Pastoor A. Giot richtte in 1909 de Onze-Lieve-Vrouwkapel op. In het dorp zijn overblijfselen van de waterburcht van de Heren van Meldert en sporen van schansen te zien.
Dit moet je gezien hebben
