De gemeente Meeuwen-Gruitrode
Welkom in Limburg!
Algemene omschrijving
Meeuwen-Gruitrode is een gemeente in de provincie Limburg in Vlaanderen (België) en behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Bree. Meeuwen-Gruitrode is een uitgestrekte gemeente van 9126 hectare en telt om en bij de 13.000 inwoners. De gemeente telt 5 deelgemeenten: Ellikom, Gruitrode, Meeuwen, Neerglabbeek en Wijshagen.
Op 7 mei 2011 haalde de gemeente het nieuws nadat er op het militair domein een brand ontstond. Het gemeentelijk rampenplan werd aangekondigd. Enkele huizen werden geëvacueerd, door de hinderlijke rook. Het vuur zou ontstaan zijn door een brandende auto die in het bos stond. Op 8 mei 2011 laaide het vuur opnieuw op. Er werd meer dan 350 hectare van het gebied verwoest.
De brand op het militaire domein van Meeuwen-Gruitrode in mei 2011.
Geschiedenis
Het driehoekige dorpscentrum van Ellikom verwijst naar de aanwezigheid van de Franken. Ellikom is een van de oudste woonkernen in de Limburgse Kempen. Het werd in de 9e eeuw door de abdij van Aldeneik opgericht.
De heerlijkheid Gruitrode was een Loons domein maar werd in de 14e eeuw als leen aan de Keulse aartsbisschop opgedragen. In 1416 kocht Iwan van Cortenbach van Alden Biesen de heerlijkheid. De Duitse Orde richtte in het begin van de 15e eeuw in de burg een commanderij op, en liet de heerlijkheid door Keulen weer als vrijgoed erkennen.
Archeologische vondsten tonen aan dat Meeuwen vanaf de steentijd bewoond was. De oudste oorkonde, waarin de naam Mewa voorkomt, dateert echter pas van 1146. Het dorp was een persoonlijk domein van de graven van Loon, later werd het Luiks eigendom. Ook de parochie Meeuwen, waarvan sprake is in een document van 1367, kan beschouwd worden als een lekenstichting van de graven van Loon. In de middeleeuwen bestonden in Meeuwen enkele belangrijke laathoven.
Neerglabbeek behoorde samen met Opglabbeek aan de graven van Loon. Het patronaat en het tiendenrecht van de Sint-Lambrechtsparochie ging in 1219 naar de abdij van Averbode. De Sint-Hubertuskapel kreeg een eigen bediening, maar bleef afhankelijk van de moederkerk van Opglabbeek.
Wijshagen was in de prehistorie en de Romeinse tijd bewoond. Het dorp Wijshagen ressorteerde binnen het Loonse graafschap onder de schepenbank van Meeuwen. Later maakte het deel uit van het prinsbisdom Luik.
De commanderij van Gruitrode behoorde toe aan de Duitse Orde en stamt in zijn huidige vorm uit de 16e eeuw.
Bezienswaardigheden Ellikom
De moderne Sint-Harlindis en Relindiskerk in het centrum van Ellikom is een bakstenen kruiskerk van 1958-1960 met een toren. De architect van deze kerk was Jan Dreesen van Bree. Het altaar, de communiebank, de glasramen, de kruisweg en meer zijn creaties van Geroen De Bruycker, uitgevoerd door kunstsmid C. Muylle van Antwerpen en glazenier Ri Coëme van Sint-Truiden. De Bruycker schilderde het grote fresco Drievuldigheid op de koorwand. Twee vroeg-16e-eeuwse kunstwerken uit de oude kerk werden aangepast: de vroeg-16e-eeuwse Maaslands-gotische calvariegroep boven de altaartafel, en de beeldengroep Apostelen met Christus Zaligmaker in de afsluiting van het doksaal. Andere vermeldenswaardige beelden zijn: twee 16e-eeuwse Engelen, respectievelijk met Geselkolom en Kruis, een Sint-Lucia van omstreeks 1600, een Onze-Lieve-Vrouw met Kind, van 1700-1750; en Harlindis en Relindis van dezelfde tijd. In de sacristie staat een Zeeuwse kast van omstreeks 1650, versierd met vier dieren van eik en ebbenhout. Een cilindervormige monstrans van 1671 werd tot zonnemonstrans verbouwd. Omstreeks 1960 maakte Willy Ceyssens van Hechtel de messingen en rotskristallen reliekhouder voor Relindis. De messingen altaarkandelaars dateren van omstreeks 1700. Andere kandelaars, waaronder geel- en roodkoperen, zijn 18e-eeuws.
De Hoogmolen is een watermolen die op de Aabeek te Ellikom gebouwd werd.
Op de Aabeek in Ellikom werden watermolens gebouwd, onder meer de Hoogmolen en de Neermolen.
Bezienswaardigheden Gruitrode
Het dorpscentrum van Gruitrode met de vroeg-15e-eeuwse Sint-Gertrudiskerk.
De laatgotische Sint-Gertrudiskerk van mergelsteen met arduinen zuilen, werd omstreeks 1415 gebouwd door de ridders van de Duitse Orde. Rust en soberheid staan centraal. De kerk heeft een driebeukig gewelfd schip, transeptarmen met trapgevels, een zuidelijk portaal met een trapgevel - nu een doopkapel - en een koor met een driezijdige apsis. De architecten H. Martens en V. Lenerts verlengden het schip en herbouwden de toren in 1909-1911 na de brand twee jaar eerder. Met uitzondering van de toren is de kerk sinds 1935 beschermd. Van de twee 17e-eeuwse biechtstoelen dateert er één van 1699. De 17e-eeuwse biechtstoelen dateert er één van 1699. De 17e-eeuwse hardstenen doopvont rust op een neogotische basis. De doopvont van zwart en wit marmer heeft een messingen deksel van 1777. De koorlezenaar is 18e-eeuws. Boven de kooringang staat een calvariegroep van omstreeks 1500. Sint-Gertrudis en een piëta zijn 16e-eeuwse beelden. De Sint-Jacob de Meerdere is 17e-eeuws. De kerk bezit vier luiken van een 16e-eeuws veelluik met taferelen uit het leven van Jezus. Het paneel Hemelvaart van Jezus is ook 16e-eeuws. Drie andere schilderijen dateren uit de 18e eeuw. De 19e-eeuwse kruisweg bestaat uit kopieën van verscheidene meesters. De kruisweg werd omstreeks 1975 gerestaureerd door R. Coëme van Sint-Truiden. In het koor is een 16e-eeuws gekleurd glasraam Calvarie met Maria Magdalena te zien. Ook portretten van opdrachtgevers, alliantiewapen en kwartieren zijn in het glasraam afgebeeld. Het is een gift van Hendrik I van Merode († 1564) en zijn vrouw Françoise van Brederode († 1553). In Muisven staat een oude Sint-Willibrorduskapel.
De omwalde commanderij van de Duitse orde (zie foto hierboven) aan de weg naar Opoeteren, een 16e-eeuws waterkasteel met hoeve, hing af van de landcommanderij van Alden Biesen. Het slot is een ruim vierkant gebouw, waarvan drie hoeken versterkt waren met zware torens. Twee torens zijn bewaard. De huidige eigenaars restaureren momenteel het kasteel.
De gemeente heeft meer dan 1000 ha bossen en heide, vennen en duinenruien, waarvan de Oudsberg veruit de hoogste is (95 m).
Oudsberg maakt deel uit van een duinengordel en is sinds 1998 een erkend reservaat. Het is een heuvelachtig terrein met dennenbossen, heidevelden met eiken en berken en open zand op de heuveltoppen. In samenwerking met Regionaal Landschap Kempen en Maasland zijn wandelroutes uitgewerkt met aandacht voor de verscheidenheid van het reservaat.
Bezienswaardigheden Meeuwen
De gotische Sint-Martinuskerk te Meeuwen dateert uit de 15e eeuw.
De gotische Sint-Martinuskerk van Meeuwen heeft een zware westertoren in Kempische baksteengotiek, die in de 15e eeuw gebouwd werd en in 1910 verhoogd. Ook de middenbeuk en het transept zijn overblijfselen van de vroegere pseudobasilica. In 1934-1935 restaureerde en verbouwde architect Karel Gessler van Maaseik de kerk. Het koor en de drie beuken werden in oostelijke richting verlengd en verbreed. De doopvont van marmer en hardsteen en de balustrade van het doksaal zijn vroeg-18e-eeuws. De neogotische communiebank met Ark van Noë en Tafel der Toonbroden is van hardsteen. De preekstoel van omstreeks 1935, met bustes van de westerse kerkvaders, is gemaakt van witte steen en bronsplaten. Sint-Anna te drieën is een laat-15e-eeuws beeld, Jezus aan het Kruis is vroeg-16e-eeuws, Sint-Barbara en Sint-Maarten zijn van 1500-1550. Sint-Sebastiaan en Sint-Antonius Abt dateren uit de 17e eeuw. Suzanna Theunissen maakte in 1935 de kruisweg. Een geelkoperen kroonluchter dateert van 1716.
De Dorpermolen is de eerste molen op de Aabeek.
De graanmolen Dorpermolen is de eerste op de Aabeek. Deze banmolen werd gerestaureerd en omgebouwd tot een taverne.
Het heemkundig museum Karrewiel bevindt zich aan de Gestelstraat. Het herbergt historische werktuigen van diverse ambachten. Meeuwen heeft enkele Kempische langgevelhoeves. Het Tabaksmuseum schetst de rijke geschiedenis van de tabaksindustrie met een bonte verzameling rookartikelen, tabak en allerhande attributen.
Op de heide Meeuwen Donderslag had in 1648 een bloedige slag plaats tussen Lotharingse troepen en burgerwachtafdelingen van verscheidene Kempische dorpen. Onder de laatstgenoemden vielen honderden slachtoffers. Een gedenkteken van 1975 aan de Genkerbaan herinnert aan deze 'rampsalighe Sint-Niklaesdagh'. (Lees hier meer over in het bijkomende artikel).
Bezienswaardigheden Neerglabbeek
De Romaanse Sint-Hubertuskerk te Neerglabbeek dateert grotendeels uit de 13e eeuw.
De Sint-Hubertuskerk is grotendeels 13e-eeuws en romaans, en werd gebouwd met ruwe steenblokken en mergel. De kerk heeft een westertoren, die in 1668 verbouwd werd, een transept onder één zadeldak en een 15e-eeuws koor met een veelhoekige gotische apsis. Het modern-gotische schip werd in 1934 gebouwd door architect Karel Gessler van Maaseik. Boven de oude sacristiedeur zit en hardstenen bovendorpel met daarop het jaartal 1459. Het meubilair is neogotisch. De knielende Sint-Hubertus dateert van 1550-1600. Ook de volkse Bisschop Hubertus is 16e-eeuws. Jezus aan het Kruis is 18e-eeuws. Het schilderij Bekering van Sint-Hubertus, van 1784, door Jan Aerts, komt uit de Antonietenkerk van Maastricht. De kerk werd eind 1994 volledig gerestaureerd.
Neerglabbeek heeft enkele Kempische boerderijen.
Tussen Neerglabbeek en Opitter ligt het 835 ha grote natuurgebied Solterheide.
Tussen Neerglabbeek en Opitter (Bree) ligt op het Kempisch plateau het heuvelige landschap Solterheide. Het bestaat uit 835 ha naaldbossen, hooilanden, akkers, houtwallen en kastanjedreven.
Bezienswaardigheden Wijshagen
De kerk Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming is een moderne zaalkerk van 1967-1968, met een ondiep rechthoekig koor. Ze staat dwars op de voormalige neoromaanse kerk van 1887-1888. Van die kerk, ontworpen door architect Christiaens van Tongeren, zijn alleen de toren en het koor bewaard. Op de hardstenen romaanse doopvont staan vier maskers. Het altaar in het voormalige koor en de communiebank zijn neogotisch en dateren van omstreeks 1888. Laatgotische heiligenbeelden zijn: de laat-15e-eeuwse calvariegroep, de vroeg-16e-eeuwse piëta en de Sint-Anna te drieën, en verder Barbara, Catharina en Lucia, van omstreeks 1525. Jezus aan het Kruis is een schilderij van omstreeks 1700. De koorlezenaar en de vier altaarkandelaars van wit metaal dateren van omstreeks 1968. Het zijn creaties van F. Brans van Lommel, die toen ook twee processiekruisen maakte. In de toren hangt een klok van 1427.
Natuurgebied Donderslag is een prachtig wandelgebied met een geschiedenis die teruggaat tot 1117.
Wijshagen kan prat gaan op mooie wandelgebieden, onder meer in de omgeving van de verdwenen hoeve Donderslag. Het natuurgebied Donderslag is een prachtig wandelgebied met een geschiedenis die teruggaat tot 1117. De eeuwenoude eiken en beuken getuigen van een rijk verleden. Het agentschap voor Natuur en Bos van het Vlaamse gewest beheert belangrijke delen van dit domein.
Archeologisch Park 'De Rieten' te Wijshagen, is een reconstructie van de Keltische en Romeinse vindplaatsen en vondsten in dit gebied.
In het archeologisch park De Rieten werd een veertigtal eenvoudige graven uit de 4e eeuw v. C. en een Romeinse cultusplaats, ontdekt. Het park omvat een wandelroute met panelen die informatie geven over de archeologische vondsten.
Dit moet je zeker gezien hebben
