Winterlandschap met schaatsers en vogelknip, Pieter Bruegel de Oude, 1565
5 oktober 2020
België in een notendop
België, officieel het Koninkrijk België, is een West-Europees land dat aan de Noordzee ligt en aan Nederland, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk grenst. Het land is 30.689 km2 groot en heeft een bevolking van meer dan 11,5 miljoen inwoners (ruim 6,5 miljoen in het Vlaams Gewest, 3,6 miljoen in het Waals Gewest en 1,2 miljoen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest). De belangrijkste stad is Brussel, hoofdstad van België en tevens bestuurlijk centrum van de Europese Unie en de NAVO.
Het land heeft drie officiële talen: ongeveer zestig procent van de bevolking spreekt Nederlands, vooral in Vlaanderen, veertig procent spreekt Frans, vooral in Wallonië en Brussel, en minder dan een procent spreekt Duits, in de Oostkantons. De culturele en linguïstische diversiteit van het land heeft door een opeenvolging van staatshervormingen geleid tot een complex politiek systeem, waarbij in principe de grondgebonden bevoegdheden – zoals economie, werkgelegenheid en openbare werken – liggen bij de Gewesten (het Vlaamse, het Waalse en het Brusselse), en de persoonsgebonden materies – zoals onderwijs, cultuur en welzijn – bij de Gemeenschappen (de Vlaamse, de Franse en de Duitstalige), met een overkoepelende federale overheid voor het hele grondgebied, bevoegd voor onder meer defensie, justitie en de sociale zekerheid.
België ontstond na de Belgische Revolutie in 1830 toen het zich afscheidde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, waar het sinds 1815 toe behoorde. Na de onafhankelijkheid werd de jonge natie – vooral door de ontwikkeling van een zware industrie in Wallonië – een van de voortrekkers in de Industriële Revolutie. De ontwikkeling van Vlaanderen bleef achter tot het economisch zwaartepunt naar het noorden begon te verschuiven vanaf de jaren 1960. Dat is ook de periode van de vastlegging van de taalgrens, de eerste stappen in de federalisering van het land, en van de onafhankelijkheid van de Belgische kolonie Congo en de mandaatgebieden Rwanda en Burundi. België groeide uit tot 's werelds 26e economie, werd een van de welvarendste, meest ontwikkelde en meest geglobaliseerde landen ter wereld, en bouwde met zijn vrijemarkteconomie en een beperkte overheidsinmenging aan een uitgebreide verzorgingsstaat.
Geschiedenis
België werd in de prehistorie bevolkt door verschillende Keltische en Germaanse stammen, waaronder de Menapii, de Morinen, de Nerviërs en de Eburonen onder Ambiorix. In de Romeinse tijd werden de Keltische stammen (in het gebied tussen de Noordzee, Rijn, Seine en Marne, het zuiden van Nederland, België, Noord-Frankrijk en delen van West-Duitsland) samen aangeduid als Belgae, waar uiteindelijk de benaming Belgen uit is voortgekomen. Hun woongebied Gallia Belgica maakte deel uit van het Romeinse Rijk en viel uiteen in een aantal feodale staten tijdens de middeleeuwen.
Het grote Frankische Rijk na Karel de Grote werd verdeeld tussen West-Francië en het Oost-Frankische Rijk. De Schelde gold als grens tussen de beide rijken. Een gebied waarin het huidige België lag, kwam uiteindelijk in handen van de Habsburgers in de 15e eeuw en werd in 1795 overgenomen door de Franse revolutionairen. Doorheen de geschiedenis is het dikwijls de plaats geweest waar de Europese mogendheden hun oorlogen uitvochten. Het gebied werd daarom soms 'het slagveld van Europa' genoemd. Na de nederlaag van Napoleon te Waterloo in 1815 ging het land op in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, een grotere bufferstaat tegen het onrustige en revolutionaire Frankrijk.
De Belgische Revolutie van 1830, waarmee België onafhankelijk werd van Nederland
Met de Belgische Revolutie van 1830 scheidde België zich af en werd een constitutionele monarchie. De wapenspreuk van België luidt "Eendracht maakt macht". Deze eendracht sloeg in 1830 op de vereniging van de negen provinciën. De negen provinciewapens zijn dan ook vertegenwoordigd in het wapenschild van het land. Op 18 oktober 1908 verwierf België Belgisch-Congo als kolonie. Daarvoor was de Onafhankelijke Congostaat het persoonlijk bezit van koning Leopold II geweest.
België werd in de Eerste Wereldoorlog bijna helemaal bezet door het Duitse Keizerrijk. Enkel een klein gebied achter de IJzer in West-Vlaanderen, waar koning Albert I zijn troepen aanvoerde, bleef onder geallieerde controle. Tijdens de Tweede Wereldoorlog capituleerde koning Leopold III na de Achttiendaagse Veldtocht en werd heel het land bezet. In september 1944 werd het grootste deel van België door de Tweede Wereldoorloggeallieerden bevrijd. Na deze oorlog leidde de capitulatie en het feit dat Leopold III koppig vasthield aan zijn eigen gelijk en niet wou weten van een verzoening met de regering tot de Koningskwestie, waarbij zijn broer prins Karel als regent fungeerde. De Koningskwestie bracht België op de rand van een burgeroorlog. Er vielen enkele doden.
In 1951 droeg Leopold III de macht over aan zijn zoon Boudewijn, die toen 21 was. Op 9 augustus 1993 werd Albert II koning der Belgen. Op 21 juli 2013 deed Albert II vrijwillig afstand van de troon, hetgeen een unicum was in de geschiedenis van de Belgische monarchie. Zodoende werd Filip de zevende koning der Belgen.
Etymologie
De naam Belgica werd voor het eerst vermeld door Julius Caesar. Hij duidde met Gallia Belgica een gebied aan in Noord-Frankrijk, België, Zuid-Nederland, Luxemburg en Zuidwest-Duitsland tot aan de Rijn. Het latere België kreeg na de val van het Romeinse Rijk een andere bevolkingssamenstelling dan in Caesars tijd. In Belgica woonden de Belgae, die het eerst worden beschreven in Caesars Commentarii de bello Gallico. Er leefden in die tijd ook Belgae en aanverwante stammen (zoals Catuvellauni en Trinovantes) in Zuidoost-Britannia.
Gallië in 52 v.Chr., vlak vóór de Romeinse inlijving.
De stamnaam Belgae (ook Belges) gaat mogelijk terug op de Indo-Europese wortel *bʰelǵʰ- voor 'zwellen', zoals in de figuurlijke betekenis van belgen '(zich) kwaad maken', oorspronkelijk 'opzwellen', en verbolgen 'boos, toornig', aanvankelijk 'gezwollen'. Belgae zou dan betekenen 'die gezwollen van woede', dus een verwijzing naar de lichtgeraaktheid van de oude Belgen die om de geringste aanleiding met elkaar oorlog voerden. Deze betekenis zou dan passen bij de omschrijving van Caesar. De oorsprong van de stamnaam zou dan Gallisch zijn, net als de geattesteerde Gallische persoonsnamen Belgius en Bolgios (voortgezet in de Welshe naam Beli Mawr) en deze naam is verder verwant met Oudiers bolgaid 'zwellen'.
Een andere voorgestelde etymologie van de naam Belgae: belg- is afkomstig van een Gallische woord *belo-, wat 'schitterend' betekent. In dat geval is Belgae verwant aan Welsh bal 'met een witte voorhoofdsvlek', Oudnoords bàl 'vlam, vuur; brandstapel' (ontleend als Engels balefire 'vreugdevuur'), Litouws bãlas 'wit', Russisch bélyj 'wit' (zoals in Belarus) en de stadsnamen Beograd, Biograd, Bjelovar, evenals aan het Nederlandse bles, 'witte plek'. Ook de Gallische godennamen Belenos ('De Heldere') en Belisama (waarschijnlijk van dezelfde godheid) komen mogelijk van dezelfde bron.
Bronvermelding
Voor de volledige rubriek 'Ons Land', hebben we gebruik gemaakt van vele boeken, publicaties en websites. We streven ernaar om hier alle bronnen te vermelden. Ook maken we gebruik van eigen materiaal (vooral foto's).
Boeken & Publicaties
De Oude Belgen van Ugo Janssens (Prehistorie en Romeinse Tijd)
Het Grote Geschiedenisboek van Vlaanderen onder redactie van Harry de Kok, Karel Dendooven, Jean-Luc Meulemeester, Guy Missotten, Andries van den Abeele, Menno van der Laan en prof. dr. Raymond van Uytven (Romeinse Tijd tot heden)
Reisgids naar de geschiedenis van België van Sam Van Clemen (Prehistorie tot heden)
Het Toppunt van België van Julien Van Remoortere (Reisgids naar 500 uitzonderlijke plekken in eigen land)
België - 1000 Plekken die je écht gezien moet hebben. Uitgegeven bij Lannoo en onder redactie van Paul De Moor, Santina De Meester, Sara Van Poucke en Joris Verbeure (bezienswaardigheden België)
Gids voor Vlaanderen en Brussel - Toeristische en culturele gids voor alle steden en dorpen in Vlaanderen - Uitgifte Lannoo
Gids voor Wallonië en Brussel - Toeristische en culturele gids voor alle steden en dorpen in Wallonië - Uitgifte Lannoo
100 Routes langs de mooiste steden van België - Uitgifte Lannoo
100 Routes langs de mooiste dorpen van België - Uitgifte Lannoo
Websites
Het onnavolgbare Wikipedia
Ontdekkingsdagen van 365.be (Gids en website Toeristische Attracties en Musea van België).
Speciale vermelding verdient dhr. Marc Robben, die een zeer uitgebreide website heeft over het graafschap Loon. We bevelen zijn website dan ook van harte aan: Graafschap Loon
Net zoals geschiedenis leeft, is het ook de bedoeling dat deze website leeft. We besteden een groot deel van onze vrije tijd aan het bezoeken en exploreren van de ontelbare historische locaties van ons land. De website zal dan ook regelmatig aangepast worden met onze eigen waarnemingen en foto's.
Bent u van oordeel dat er iets ontbreekt? Hebt u zelf foto's van bepaalde locaties en wil u die ons laten gebruiken op onze website? Laat het ons dan weten, we staan meer dan open voor aanpassingen aan de website.
Rest ons enkel nog te zeggen: "Veel plezier met de ontdekkingstocht door ons mooie, interessante en bij wijlen bizarre landje!"
