De tetrarchen (van de Griekse woorden voor "Vier heerschappijen") waren de vier mede-heersers die het Romeinse Rijk bestuurden tot op het ogenblik dat Diocletianus' hervorming bleef bestaan. Hier worden ze mekaar omhelzend weergegeven, als teken van harmonie, in een porfieren beeldhouwwerk dat dateert van de 4e eeuw. Het werd geproduceerd in Klein-Azië, en bevindt zich momenteel op een hoek van het Sint-Marco plein in Venetië, naast de "Porta della Carta".

14 oktober 2020

Tetrarchie (285 tot 311 n.C.)

Een tetrarchie is een staatsvorm waarbij de macht wordt gedragen door vier personen.

In historisch perspectief duidt de term op de tetrarchie die in het Romeinse Keizerrijk door Diocletianus werd ingesteld en duurde van 285 tot 311.

Kort na zijn aanstelling als keizer in 284, deelde Diocletianus de macht met Maximianus, eerst als Caesar, later als mede-keizer. In 285 werd het Romeinse Rijk voor bestuurlijke doeleinden in twee gedeelten gesplitst. Maximianus kreeg de verantwoordelijkheid over het westelijk deel, terwijl het oostelijk deel onder het gezag van Diocletianus bleef.

In 293 werd het Keizerrijk gereorganiseerd tot vier bestuurlijke delen welke werden onderverdeeld in 12 diocesen en 101 provincies. De vier delen werden bestuurd door respectievelijk een keizer, Diocletianus (Augustus Senior), een medekeizer, Maximianus (Augustus Junior), en twee Caesars: Constantius I 'Chlorus', Caesar Senior en Galerius, Caesar Junior. Rome was niet langer meer het centrum van het Rijk, maar het bestuur was nu gevestigd in vier hoofdsteden:

• Nicomedia: belangrijkste hoofdstad en zetel van Diocletianus
• Thessalonica: zetel van Galerius
• Trier: zetel van Constantius I 'Chlorus'
• Milaan: zetel van Maximianus

In 305 stortte de Eerste Tetrarchie in en werd gevolgd door een Tweede Tetrarchie onder leiding van keizer Constantius I 'Chlorus'. Dit werd weer gevolgd door een Derde Tetrarchie in 306 onder Galerius. De Tetrarchische periode eindigt in 311 met de dood van Galerius.

De belangrijkste periodes waren:

Diocletianus (285 - 305 n.C.)

• Verdeling Oost en West (285 - 293 n.C.)
• Dioocletianus: 285 - 286 n.C. (Augustus); 286 - 293 n.C. (Augustus Senior) - Oostelijk deel.
• Maximianus: 285 - 286 n.C. (Caesar); 286 - 293 n.C. (Augustus Junior) - Westelijk deel.
• Eerste Tetrarchie (293 - 305 n.C.)
• Diocletianus: (Augustus Senior) - Azië
• Maximianus: (Augustus Junior) - Centraal- en Oost-Europa
• Constantius I 'Chlorus': (Caesar Senior) - West-Europa
• Galerius: (Caesar Junior) - Centraal- en Oost-Europa

Constantius I 'Chlorus' (305 - 306 n.C.)

• Constantius I 'Chlorus': (Augustus Senior) 305 - 306 n.C. - West-Europa
• Galerius: (Augustus Junior) 305 - 306 n.C. - Azië
• Severus II: (Caesar Senior) 305 - 306 n.C. - Centraal- en Oost-Europa
• Maximinus Daia: (Caesar Junior) - Azië

Galerius (306 - 311 n.C.)

• Galerius: (Augustus Senior) 306 - 311 n.C. - Azië
• Severus II: (Augustus Junior) 306 - 307 n.C. - Centraal-Europa
• Maximinus Daia: (Caesar Senior) 306 - 310 n.C. - Twijfelachtig Augustus (waarschijnlijk niet benoemd) vanaf 310 - Azië
• Constantijn de Grote: (Caesar Junior) 306 - 310 n.C. - (Augustus) vanaf 310 - West-Europa
  (deze keizer wordt behandeld in het volgende hoofdstuk - De Constantijnse dynastie).
• Licinius: (Augustus Junior) vanaf 308 - Centraal-Europa
• Maxentius: (usurpator) 306 - 312 n.C. - Centraal-Europa
• Maximianus: (usurpator) 307 - 308 n.C. - Centraal-Europa

De Tetrarchie wordt gevolgd door het Huis van Constantijn, dat nog tot 324 (dood van Licinius) de bestuurlijke verdeling tussen het oostelijk en westelijk deel in stand hield. In de volgende pagina's behandelen we enkel de heersers die het geschopt hebben tot Augustus (Senior en Junior).